De huidige grote opgaven waar iedere gemeente en regio voor staat, vragen om snelle acties en plannen van gemeenten. Denk aan de woningcrisis waarvoor grootschalige bouw van nieuwe woningen nodig is. De behoefte aan extra bedrijventerreinen om de economische activiteiten op peil te houden. De klimaatcrisis die vraagt om snelle verduurzaming van woningen, bedrijven, industrie, landbouw en energie-opwek. Deze transities komen steeds meer in een stroomversnelling en de plannen vragen om veel meer capaciteit op het elektriciteitsnet. De groei van vraag en aanbod van energie gaat sneller dan voorspeld en de uitbreiding van het energiesysteem kan dit tempo niet bijbenen. Daarom lopen projecten tegen transportschaarste op het elektriciteitsnet (netcongestie) aan en lopen vertraging op in de uitvoering. Dit vraagt om actie.
ACTUEEL:
De uitdaging
In de huidige gemeentelijke beleidsvorming is de groeiende vraag naar energie en de plotselinge beperking van elektriciteit nog onvoldoende meegenomen. De uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk levert een grotere vraag naar vierkante meters in ruimte op. Het beperkte aanbod van elektriciteit gaat om keuzes vragen bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dit vraagt om meer afstemming en samenwerking tussen de domeinen energie en ruimtelijke ordening tijdens de beleid- en planvorming.
In het regionaal programmeren verzamelen de GMR en Liander alle plannen van de 16 gemeentes in de RES, die gepland staan voor elke sector. Om zo inzicht te krijgen in wat op korte en lange termijn speelt en op ons afkomt. Hiermee kunnen we zien hoe de plannen samenvallen en waar knelpunten ontstaan in ruimtegebruik in de capaciteit op het energienet. Vervolgens kunnen we als gemeenten samen met Liander slimme oplossingen toepassen om het probleem kleiner te maken (beter benutten van het energiesysteem en combineren van functies in de ruimte). Tegelijk doet de netbeheerder investeringen om het energienet uit te breiden. In de huidige situatie is dit nog steeds niet voldoende en is sprake van netcongestie. Daarom moeten prioriteiten worden gesteld in wat wel/niet mogelijk is in de fysieke ruimte en ruimte op het energienet. We faciliteren als regio graag het gesprek tussen de partijen en bepalen samen de spelregels voor het prioriteren.
Achtergrond
Wat is de huidige situatie op hetelektrictieitsnet?
De uitbreidingen van het elektriciteitsnet houden de ontwikkeling van energievraag en -aanbod niet bij. Dit leidt tot transportschaarste (netcongestie). Dit is op dit moment al dagelijkse realiteit voor grootverbruikers en voor duurzame opwekprojecten in de provincie Gelderland. De inspanningen van Liander en TenneT zijn gericht op het oplossen van de huidige transportschaarste. De focus ligt daarbij op uitbreidingen van het elektriciteitsnet voor de komende 10 jaar en het beter benutten van de bestaande netcapaciteit.
Tegelijkertijd is Liander nu al aan de slag met het voorkomen van nieuwe, toekomstige knelpunten, door verder vooruit te kijken naar 2030-2050. En door samen met gemeenten, bedrijven en andere stakeholders slimme keuzes maken voor een toekomstvast energiesysteem. Dit wordt ook wel integraal programmeren van het energiesysteem genoemd.
In figuur 1 wordt dit onderscheid visueel gemaakt. De eerste stap is inzicht krijgen in alle energievraag en aanbod. Vervolgens zijn er twee sporen: (1) een korte termijn aanpak voor netcongestie en (2) een middellange termijn aanpak voor de periode na 2030 voor regionaal programmeren en het voorkomen van netcongestie.
Figuur 1.Bron: Groene Metropoolregio (RES Arnhem-Nijmegen)