Toekomstbestendig Bouwen is een van de projecten binnen de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen en maakt deel uit van de Regio Deal. Het bijzondere aan dit project is de nauwe samenwerking tussen publieke en private partijen. Overheden en bedrijven bundelen hun krachten om samen een duurzame bouwpraktijk te realiseren. “De ambities van opdrachtgevers en opdrachtnemers moeten bij elkaar komen. Alleen dan kunnen we echt toekomstbestendig bouwen”, zegt Robert Koolen, directeur duurzame ontwikkeling bij Koninklijke Heijmans NV.
Bij Heijmans zit duurzaamheid in het DNA. “Toen ik zo’n vijftien jaar geleden met het onderwerp aan de slag ging, had Heijmans al een duurzaamheidsstrategie”, vertelt Koolen. “Die strategie stond toen nog los van de rest van het bedrijf. Inmiddels is het volledig geïntegreerd in de bedrijfsvoering. Heijmans zet de hele kracht van de organisatie in om niet alleen winst te maken, maar ook actief bij te dragen aan een gezonde leefomgeving.”
Heijmans zet de hele kracht van de organisatie in om niet alleen winst te maken, maar ook actief bij te dragen aan een gezonde leefomgeving.”
Europese richtlijnen: niet bang voor zijn
Tijdens Hét Circulaire Jaarevent van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen gaf Koolen een presentatie over Europese regelgeving en de kansen die deze biedt. “Veel mensen zien die regels als bedreiging, maar ik zie ze als een kans. Grote bedrijven moeten nu inderdaad veel vastleggen en verantwoorden, maar de regelgeving zorgt er ook voor dat geldstromen binnen Europa steeds meer richting duurzame en innovatieve ontwikkelingen worden gestuurd. Ook helpt de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) bedrijven en overheden dezelfde taal te spreken. Als we het nu hebben over CO₂-reductie of energieverbruik, dan weten we allemaal waar we het over hebben.”
Samenwerken begint met een gedeeld vocabulaire
Die gezamenlijke taal is volgens Koolen onmisbaar voor goede samenwerking. “Toekomstbestendig bouwen kunnen wij als bouwers niet alleen. Je moet als opdrachtgever en opdrachtnemer vanaf het begin je ambities op elkaar afstemmen. Hoe dichter die ambities bij elkaar liggen, hoe makkelijker het wordt. Bij dit soort gesprekken helpt het als je hetzelfde vocabulaire hebt. Voorheen zag je dat elke gemeente z’n eigen interpretatie van duurzaamheid had. Door samen te werken, krijg je al meer die gezamenlijke taal. De Europese richtlijnen zorgen helemaal voor een gemeenschappelijk vertrekpunt.”
Duurzaamheid is meer dan energie besparen
In het Europese woordenboek betekent het begrip ‘duurzaamheid’ niet meer alleen ‘energiezuinig’. Koolen: “Het gaat ook over de CO₂-uitstoot van materialen, klimaatbestendigheid, watergebruik, circulariteit en biodiversiteit. Dus heb je ook gekeken naar de natuurlijke omgeving en heb je daarmee rekening gehouden in het ontwerp?” Volgens Koolen is die brede betekenis een van de belangrijkste boodschappen van toekomstbestendig bouwen. “Kijk je naar de Europese definitie van duurzaamheid, dan heb je het zelfs over sociale en governance aspecten. Is de woning nog betaalbaar? Willen mensen er graag wonen? Dus wil je echt toekomstbestendig bouwen, dan moet je breder kijken.”
“Wil je echt toekomstbestendig bouwen, dan moet je breder kijken.”
Gemeentelijke ambitie is doorslaggevend
Volgens Koolen kunnen gemeenten het verschil maken. “Als de enige opdracht is ‘bouw zo goedkoop mogelijk’, dan gebruik je de expertise van ons als bouwers niet. Stel je eisen op het gebied van duurzaamheid, dan ontstaat een gelijk speelveld. Wij investeren bijvoorbeeld jaarlijks zo’n 10 miljoen euro in emissieloze machines. Van wals tot graafmachine: wij hebben duurzame alternatieven. Daarnaast hebben we acht ecologen in dienst die meedenken over natuur-inclusief bouwen. In sommige projecten schuiven we eerst de bovenlaag van een terrein opzij om zaden te behouden, leggen dan kabels aan en brengen daarna die laag terug. Dat zijn nog maar twee voorbeelden hoe wij duurzaamheid praktisch vormgeven.”
Zonder goede data geen duurzame keuzes
Voor het maken van duurzame keuzes zijn volgens Koolen goede data cruciaal. “Voor een betrouwbare CO₂-footprint moet je weten wat de uitstoot is van materialen, transport, bouwprocessen. Een deel van die data ligt bij ons, een ander deel bij de opdrachtgever of leveranciers”, zegt Koolen die daarmee een van de struggles aansnijdt. “De CSRD geldt alleen voor grote bedrijven. Maar als kleinere partijen en overheden deze data dus niet vastleggen, krijg je geen compleet beeld. Daarom zijn initiatieven rondom standaardisatie en gezamenlijke rapportage zo belangrijk. Het is mooi als gemeenten en provincies daarbij aansluiten.” Zijn advies aan kleinere bedrijven: “Begin met de CO₂-footprint van je bedrijf. Kijk daarbij ook naar de materialen die je inkoopt. En bepaal met die inzichten je strategie.”
Het kán echt
Hoewel zeker nog stappen gezet moeten worden, is Koolen optimistisch over de toekomst. “Het kán echt. Als je vooraf goed ontwerpt, slimme combinaties maakt en inefficiëntie uit het proces haalt, kun je duurzaam én betaalbaar bouwen. Ik hoop dat we over vijf jaar een woningbouwproductie hebben die niet alleen in aantallen klopt, maar ook in kwaliteit. Met oog voor mens, milieu en omgeving. Uiteindelijk geloof ik dat duurzame projecten het gaan winnen van projecten zonder duurzaamheidsambitie.”
