‘Onze focus: zijn de gemeenteraden genoeg aan zet’

Zo op het eerste gezicht lijkt de regioagendacommissie (RAC) niet de boeiendste commissie binnen de Groene Metropoolregio. Toch is het wel een onmisbare commissie, vindt Wimer Heemskerk. “Verschillende onderwerpen waar je in je eigen gemeente over besluit, zijn bij de regio voorbereid. Dan is het wel zo fijn als je als raadslid op tijd de juiste informatie erover krijgt én weet wat er te besluiten valt”, zegt de 25-jarige RAC-voorzitter.

Sinds april 2022 is Wimer Heemskerk raadslid in de gemeente Arnhem. Daarvoor was hij enkele jaren politiek actief in de gemeente Nijmegen, waar hij gewoond en gestudeerd heeft. Toen vorig jaar de vraag kwam om bij de RAC te komen, zag Heemskerk dit als een mooie kans om bij te dragen aan die beide steden én om de dynamiek van de andere gemeenten in de regio te leren kennen. “Ik had al wel gemerkt dat de gemeenteraad van Arnhem echt anders is dan die van Nijmegen. Dat vond ik interessant. Plus ik vond dat de samenwerking tussen de raden nog een stuk beter kon. Daar wilde ik aan bijdragen”, vertelt hij. Niet veel later werd het raadslid ook voorzitter. “De RAC is beleidsarm en meer procedureel dan veel andere commissies en werkgroepen. Dat ligt mij wel. Althans, meer dan sommige andere mensen. Dus toen ik de vraag kreeg om voorzitter te worden toen een ander raadslid ervan afzag, zei ik ‘ja’. Eigenlijk ging dat vrij spontaan.”

Flinke uitdaging

Inmiddels is Heemskerk met de RAC een jaar op weg. “Wij gaan puur over de procedures, niet over de inhoud. Onze focus is dat raadsleden goed weten wat er wanneer aankomt en wanneer ze wat moeten agenderen met de wethouder. Dus: zijn de gemeenteraden genoeg aan zet? Worden ze niet gepasseerd? Eerlijk is eerlijk, dat is een flinke uitdaging.” Wat volgens Heemskerk ook logisch is. “Voor raadsleden is het best ingewikkeld om grip te houden op wat er allemaal regionaal wordt geregeld. Het staat verder van ze af, de hete issues zijn toch de dingen die dichtbij gebeuren. Bovendien zit de agenda van een gemiddeld raadslid supervol. Logisch dat ze dan kiezen voor onderwerpen of activiteiten waar ze meer directe invloed op hebben. En niet om hun tijd te stoppen in het bijwonen van onze vergaderingen of de inhoudelijke en netwerkbijeenkomsten. Ook voor wethouders valt het niet altijd mee om overal goed aangehaakt te blijven, terwijl ze uiteindelijk wel verantwoordelijk zijn om hun gemeenteraden goed te vertegenwoordigen op regionaal niveau.”

Toegankelijk en laagdrempelig

Heemskerk gaat verder: “De uitdaging is dus om ervoor te zorgen dat de informatie die raadsleden nodig hebben voor visie- en besluitvorming over de regionale onderwerpen, zo toegankelijk mogelijk wordt aangeboden. En dat raadsleden zo laagdrempelig mogelijk inzicht krijgen in waar in het proces ze invloed kunnen hebben en op welke manier dat dan kan.” De RAC stuurt na elke vergadering een adviesbrief aan het algemeen bestuur van de Groene Metropoolregio. Heemskerk ziet dit als de ‘formele opbrengst’. “Onze directe uitwisseling en het gesprek dat wijzelf voeren, is ook een opbrengst. Daarnaast zijn bij elke vergadering een van de twee directieleden aanwezig en een lid van het dagelijks bestuur. Ik zie dat wat wij bespreken, binnen de Groene Metropoolregio wordt opgepakt. Dat is ook winst.” De RAC-leden zijn zelf ook raadslid die voor een terugkoppeling naar de raden kunnen zorgen. Heemskerk: “In een aantal gemeenten is dat heel goed geregeld. Daar is de regionale samenwerking regelmatig een agendapunt van de raadsvergadering. Er wordt dan gerapporteerd over wat er regionaal gebeurt en op basis daarvan wordt het gesprek met de wethouder gevoerd.”

Niet zo zwart-wit

Lonkt de inhoud bij de RAC echt niet? Heemskerk: “Natuurlijk kunnen wij van alles vinden van de inhoud. Maar niet binnen de RAC. Dat is dan om binnen je raad te delen of bespreken. Al is het ook weer niet altijd zo zwart-wit. Veel onderwerpen hebben ook een inhoudelijke rand en andersom kunnen inhoudelijke onderwerpen ook procedurele keuzes in zich hebben. Daarnaast wordt in elke vergadering een actueel onderwerp bestuurlijk toegelicht. Onze delegatieleden kunnen dan inschatten of de raden voldoende geïnformeerd zijn”, zegt Heemskerk die aangeeft dat de rondvraag ook een moment is waarin de inhoud aan bod kan komen. “We proberen inhoudelijke discussies te vermijden, maar een delegatielid mag bij de rondvraag best vragen naar de status van een onderwerp of hoe iets precies zit.”

Goede gesprekken

Heemskerk vindt dat de RAC in het afgelopen jaar stappen heeft gezet. “We voeren met elkaar de goede gesprekken over wat ervoor nodig is om onze raden in positie te brengen. Wat natuurlijk niet helpt, is als bijvoorbeeld het Rijk veel te laat met dingen komt waar we als gemeenten wat van moeten vinden. Neem de Woondeal. In oktober 2022 presenteerde de minister de provinciale woningbouwafspraken. Binnen een half jaar moest vervolgens onder stoom en kokend water de Woondeal worden vastgesteld. Probeer dan nog maar eens de raden op een goede manier mee te nemen, zodanig dat er ook nog ruimte is voor debat. Ik snap dat daar dan boosheid over is. Als raad kun je er ook niet zoveel mee. Ja, het hele voorstel wegstemmen. Maar daarmee raak je ook veel andere dingen. Investeringen vanuit het Rijk bijvoorbeeld. Dat wil je ook niet.”

Sterke cultuur

Over drie jaar, als de huidige raadsperiode erop zit, hoopt Heemskerk dat de regionale samenwerking binnen elke gemeenteraad gemeengoed is. “Hoe organiseer je als gemeenteraad het gesprek met je wethouder over de regionale onderwerpen? Hoe richten we onze samenwerking zo in dat we én scherp het debat met elkaar voeren én tot gedragen besluiten komen? Dat moet elk raadslid scherp hebben. De komende jaren komen we in de regio nog voor moeilijke keuzes te staan. Dan is het goed dat je elkaar kent en weet te vinden. Mijn rol is om ervoor te zorgen dat de RAC de goede focus heeft. Dat wij op de goede dingen sturen. Ik ben dus vooral de procesbegeleider van de commissie die het proces begeleidt.”